20 Dhjetor, 1463, Duke u kthyer nga Roma, Mendime mbi Detin Adriatik
20 Dhjetor, 1463, Duke u kthyer nga Roma, Mendime mbi Detin Adriatik Anija jonë e vogël çan valët e Adriatikut, duke më çuar përsëri drejt brigjeve të Arbërisë. Vizita ime në Romë ishte një përzierje shprese dhe zhgënjimi. Papa dhe kardinalët më pritën me nderime, më quajtën "Atlet i Krishtit", por ndihma konkrete ishte e pakët. Evropa duket e zënë me grindjet e saj, e verbër ndaj rrezikut që po vjen nga Lindja. Megjithatë, unë nuk e humbas besimin te vendi ynë në Evropë. Arbëria nuk është një ishull i izoluar. Ne jemi pjesë e kësaj familjeje të madhe të kombeve të krishtera, edhe pse shpesh ndihemi si një anëtar i harruar apo i keqtrajtuar. Vizioni im për të ardhmen është një Arbëri e integruar plotësisht në botën evropiane, jo vetëm si një mburojë ushtarake, por si një partnere e barabartë në kulturë, tregti dhe besim. Imagjinoj një Arbëri ku Kisha jonë është e fortë dhe e respektuar, ku besimi ynë i krishterë lulëzon pa frikën e persekutimit. Ku manastiret tona janë qendra diturie, të lidhura me universitetet e mëdha të Italisë, Francës, Gjermanisë. Ku artistët tanë pikturojnë ikona dhe afreske që rivalizojnë ato të Perëndimit, por me një shpirt unik shqiptar. Imagjinoj tregtarët tanë duke lundruar lirshëm nëpër Adriatik dhe Mesdhe, duke shkëmbyer mallra me Venedikun, Raguzën, Napolin, por edhe me qytete më të largëta. Portet tona të jenë plot me anije nga e gjithë Evropa, duke sjellë jo vetëm pasuri materiale, por edhe ide të reja, njohuri, teknologji. Dua që fisnikët tanë të rinj të mos mësojnë vetëm artin e luftës, por edhe gjuhët e huaja, diplomacinë, ligjet. Të jenë në gjendje të përfaqësojnë Arbërinë me dinjitet në oborret mbretërore të Evropës, të ndërtojnë aleanca të qëndrueshme, të mbrojnë interesat tona me fjalë po aq sa me shpatë. E di se kjo kërkon paqe, stabilitet, dhe një armik më pak të egër te dera. Por unë besoj se Arbëria ka potencialin të bëhet një urë lidhëse mes Perëndimit dhe Lindjes (një Lindje të qytetëruar, jo atë barbare që na kërcënon sot). Ne kemi një pozicion strategjik, një kulturë të lashtë, një popull të zgjuar e punëtor. Sulltan Mehmeti dëshiron ta kthejë Evropën në një provincë osmane. Unë dua që Arbëria të jetë një kështjellë e pamposhtur e qytetërimit evropian dhe të krishterë në Ballkan. Një fener drite në një rajon të errësuar nga hija e gjysmëhënës. Kjo është Arbëria që unë ëndërroj. Një Arbëri që nuk është vetëm shqiptare, por edhe evropiane. Një Arbëri që nuk është vetëm krenare për të kaluarën e saj, por edhe e guximshme për të ndërtuar të ardhmen e saj si pjesë e një bote më të madhe. Valët përplasen pas anijes. Brigjet e Arbërisë janë ende larg. Por në zemrën time, vizioni është i qartë. Dhe për këtë vizion, çdo sakrificë ia vlen. Gjergji, Evropiani i Ballkanit.